FAŞİZM

[ŧ!kª]

FAŞİZM NEDİR ?
1890'li yıllardan itibaren ‘fascia’ kelimesi İtalya'da devrimci sosyalist guruplar icin kullanılmaya başladı. Birinci dunya savasi sonunda ‘fascismo’ Mussolini ile ideolojik bir anlama kavustu. 1920 ve 1930 lu yillarda fasizm yeni bir politik kimlige burundu. Fasizm modernizme karsi bir baskaldiris oldugu gibi, yeni fikirlerin ifadesi ile beraber yeni olan herseye karsi duran ideolojisi ile politik arenada kendine yer buldu.

Fasist Italyanin slogani; ‘Inanc, Itaat, Kavga ve Emir, Otorite, Adalet’ Fransiz devriminden esinlenerek yapildigi akademiklerce kabul edilmektedir. Buna gore Fransiz devriminin slogani; ‘Ozgurluk, Esitlik, ve Birlik’ (Heywood, 1999, s.212-214).

1919 yilinda Italya’yla ayni zamanlarda (Nationalist Socialist German Workers Party) Milliyetci Sosyalist Alman Isci Partisi kuruldu. Adolph Hitler’in liderliginde kurulan parti ayni Mussoli’nin Fasist ancak kendi inanclarini ekledigi ve yeni bir sekile burundurdugu bir Fasism ki, Musollini den farkli olarak (anti- Semitism) yani Irkciligi ana prensibleri olarak kabul etti. Boylece, Hitler yeni bir akiminda oncusu oldu.

FAŞİZM'İN SEBEPLERİ
Faşizm'in olusumu ve gelisimi savas yillarinin bircok kompleks sonuclarinin sebeb oldugu bilinmektedir. Ornegin, Demokrasi Avrupa ulkelerinde yeni bir olusum halinde, yani henuz oturmamis veya henuz yeterince anlasilmamis bir sistem olarak biliniyordu, ayni zamanda Avrupa halklari ‘Demokrasi’ yi gunluk hayatlarina yansitamamisti. Gene Demokratik hukumetler genellikle koalisyon hukumetlerinden olusan, gucsuz ve saglam olmayan bir isleyis icinde ve daha cok parti cikarlarina konsantre olmayi prensib edinmislerdi. Bu politik yapi, ozellikle ekonomik ve siyasal sorunlar karsisinda cozumsuz kaliyordu. Hukumetler adeta ekonomik krizlere davetiye cikartmislardi.

Avrupadaki halkin cogunlugu ise endustirilesmeden cok etkilenmis, ‘asagi orta direk’ diye adlandirdigimiz, ozel mutesebbus ve iyi organize olmus isci sendikalarin arasinda sIkismisti. ‘Fasizm bir bakima asagi orta diregin baskaldirisi idi’ (Heywood, 1999, s.214).

Bir diger onemli faktor ise; Birinci Dunya savasinda gerceklesen Rusya daki bolsevik devrimi, Avrupayi cok derin bir sekilde etkilemis ve Avrupadaki halklarda kommunisme karsi bir korku baslatmisti; Kommunist sistemdeki sinifsiz toplum probagandasi yuzyillardir feodal bir yapi icinde olan Avrupanin kaniksanmis bu sistemini, komunism yayilmaya basladikca tehdit eder hale gelmisti. Bati Avrupadaki politikacilar Kommunism den cok korkuyorlardi, butun bu sebepler, Komunisme karsi olan her fikre, her harekete, sempati duyulmasini sagladigi gibi kommunismi durduracak herseye destek verilmesi en cok kabul goren politikalari oldu. 1930 daki genel ekonomik kriz dunyayi cok etkilemis, zaten hasta olan Avrupa Demokrasisini iyice yaralamisti. Issizlik oranlarinin inanilmaz yuksekligi ve kriz atmosferi halklarda korku ve umitsizligi iyice arttirmisti. Bu hava politikanin radikal kesimlerinin harekete gecmesi icin bulunmaz bir ortamdi.